Co to jest Konwencja Haska?

Konwencja Haska to międzynarodowe porozumienie sporządzone w Hadze w dniu 25 października 1980 r. dotyczące cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Na jej podstawie każde państwo, które jest stroną Konwencji, jest zobowiązane do wzajemnej współpracy oraz udzielenia odpowiedniej pomocy prawnej w takiej sytuacji, w celu niezwłocznego powrotu bezprawnie uprowadzonego lub zatrzymanego dziecka do kraju pochodzenia. Objętych jest nią wiele państwa z całego świata, w tym Polska oraz Niemcy.

O aspektach prawnych Konwencji haskiej pisałam szczegółowo w artykule pt. „Konwencja haska w sprawach rodzinnych dotyczących cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę”.

Uprowadzenia rodzicielskie a Konwencja Haska

Konwencja Haska najczęściej znajduje zastosowanie w przypadku tzw. uprowadzeń rodzicielskich.

Co należy przez nie rozumieć?

Mają one miejsce w dwóch sytuacjach, a mianowicie gdy jeden z rodziców:

• bez wiedzy i zgody drugiego z nich wywozi dziecko z państwa jego stałego pobytu do innego kraju,
• za wiedzą i zgodą drugiego rodzica lub też odpowiedniego organu wywozi dziecko z państwa jego stałego pobytu do innego kraju na ściśle określony czasowo wyjazd, po czym  po upływie wyznaczonego terminu zatrzymuje tam dziecko.

Dane statystyczne dotyczące wniosków prowadzonych w trybie Konwencji haskiej wskazują w sposób jednoznaczny, że jednym z krajów, w kontekście którego ulegają one rozpatrzeniu w największej ilości są Niemcy. Przykładowo w 2016 roku wniosków przesłanych z Niemiec do Polski było 11, a z Polski do Niemiec – 14. Tymczasem w odniesieniu do Francji to odpowiednio 1 i 3, a Hiszpanii – 1 i 1.

Uprowadzenie rodzicielskie do Niemiec – jaka jest procedura?

Jeżeli wskutek uprowadzenia rodzicielskiego, dziecko znalazło się na terenie Niemiec, istnieje możliwość wystąpienia z wnioskiem o powrót małoletniego w trybie Konwencji haskiej. W myśl jej przepisów, każde związane nią państwo zobowiązane jest do wyznaczenia organu centralnego w celu zapewnienia odpowiedniej pomocy w zorganizowaniu powrotu dziecka.

W Polsce jako organ centralny zostało wyznaczone Ministerstwo Sprawiedliwości. Podkreślić trzeba, że organy centralne wyznaczone przez państwa sygnatariuszy Konwencji powinny ze sobą współpracować w celu zapewnienia niezwłocznego powrotu dzieci do państwa, w którym miały miejsce pobytu przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem.

Dlatego też wniosek o powrót dziecka z Niemiec do Polski powinien być składany za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości. Konieczne jest jego sporządzenie zarówno w języku polskim, jak i niemieckim. Dodać trzeba, że odpowiednie wzory wniosków znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Należy pamiętać, że przedmiotowy wniosek powinien zostać podpisany przez wnioskodawcę, a nie przez pełnomocnika, nawet gdy został nim ustanowiony profesjonalny prawnik.

Do wniosku powinno zostać załączone upoważnienie dla organu centralnego, który został ustanowiony w Niemczech i do którego zostanie on przesłany. Ponadto należy dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka w wersji międzynarodowej lub przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego.

W przypadku gdy rodzice nie byli małżeństwem w chwili urodzenia dziecka, ojciec powinien złożyć odpis pełny aktu urodzenia, zaś w pozostałych przypadkach wystarczający jest odpis skrócony. Trzeba również dołączyć wszelkie dokumenty, potwierdzające sprawowanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim prze wnioskodawcę, na przykład akt urodzenia dziecka, akt małżeństwa oraz orzeczenia sądów w tym przedmiocie.

Poza tym należy dołączyć dokumenty potwierdzające, że miejscem pobytu dziecka przed uprowadzeniem była Polska – może to być na przykład zaświadczenie o nauce, dziennym pobycie w żłobku lub przedszkolu, leczeniu, lub zameldowaniu. Poza tym konieczne jest dodanie zdjęcia dziecka lub kopii dokumentu z datą urodzenia i zdjęciem dziecka – może to być na przykład paszport bądź legitymacja szkolna.

Ostatnią grupą załączników są dowody bezprawnego działania wobec dziecka, na przykład kopia ustaleń pomiędzy rodzicami bądź pozwolenia na wyjazd czasowy oraz dowód odstąpienia od takich ustaleń.

Wszelkie dokumenty dołączone do wniosku powinny być sporządzone w języku polskim wraz z tłumaczeniami na język niemiecki, dokonanymi przez tłumacza przysięgłego.

Wniosek, który został skutecznie wniesiony, przekazywany jest niezwłocznie bezpośrednio do organu centralnego ustanowionego w Niemczech.

Jaka jest procedura obowiązująca w Niemczech?

Organem centralnym, zobowiązanym do podejmowania działań w trybie Konwencji haskiej w Niemczech jest Federalny Urząd Sprawiedliwości.

Jest on przy tym uprawniony do wszczynania w imieniu wnioskodawców postępowań sądowych, prowadzonych na podstawie Konwencji. Uprawnienia te obejmują także wniesienie środka odwoławczego w postaci zażalenia w terminie dwóch tygodni. Nie pozwalają one jednak na wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Federalny Urząd Sprawiedliwości nie jest także uprawniony do kompleksowego doradztwa prawnego w zakresie Konwencji.

Podkreślenia wymaga fakt, że w przypadku niezachowania wymogów formalnych dotyczących składanego wniosku Urząd Sprawiedliwości uprawniony jest do odstąpienia od złożenia wniosków do władz sądowych łącznie z wniesieniem środków odwoławczych.

Musisz wiedzieć, że działalność Federalnego Urzędu Sprawiedliwości jako organu centralnego jest całkowicie bezpłatna. Inaczej jest jednak w postępowaniach sądowych, przeprowadzanych na podstawie Konwencji, które generują określone wydatki, na które składają się zarówno koszty procesowe, jak i koszty udziału adwokata.

Wskazać należy, że reprezentowanie przez adwokata w ramach postępowania prowadzonego na podstawie Konwencji nie jest w Niemczech nakazane ustawowo. Jest ono jednak wskazane, gdyż Federalny Urząd Sprawiedliwości może wprawdzie wszcząć postępowanie sądowe, ale nie może w nim uczestniczyć. Dlatego też służy on pomocą wnioskodawcy w uzyskaniu zastępstwa procesowego, jeśli nie zleci on prowadzenia sprawy wybranemu przez siebie adwokatowi. Może to nastąpić w dwóch trybach:

• wyznaczenia adwokata przez właściwy Sąd w ramach postępowania o zwolnienie z kosztów procesowych,
• w razie braku przesłanek do zwolnienia z przedmiotowych kosztów lub na wniosek samego wnioskodawcy, Federalny Urząd Sprawiedliwości może udzielić pełnomocnictwa adwokatowi prowadzącemu działalność na terenie Niemiec do podjęcia działań w imieniu wnioskodawcy w ramach postępowania sądowego, prowadzonego na podstawie Konwencji. Odbywa się to na koszt samego wnioskodawcy.

Zapraszamy do kontaktu i skorzystania z naszych usług.