Konwencja haska w sprawach rodzinnych dotyczących cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę

Konwencja haska w sprawach rodzinnych reguluje kwestię postępowania w sytuacji, w której  ma miejsce wywiezienie dziecka za granicę. Najczęściej dochodzi do tego ze strony jednego z rodziców, bez zgody drugiego z nich z uwagi na pozostawanie ze sobą w konflikcie. Ma ona charakter obowiązujący, z uwagi na to, że Polska, jako kraj jest jej stroną. 

Co to jest Konwencja Haska?

Konwencja Haska to międzynarodowe porozumienie sporządzone w Hadze w dniu 25 października 1980 r. dotyczące cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Na jej podstawie, każde państwo, które jest stroną Konwencji, jest zobowiązane do wzajemnej współpracy oraz udzielenia odpowiedniej pomocy prawnej w takiej sytuacji, w celu niezwłocznego powrotu bezprawnie uprowadzonego lub zatrzymanego dziecka do kraju pochodzenia. Objętych jest nią wiele państwa z całego świata, w tym Polska, Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Niemcy, Rosja, Wielka Brytania oraz Włochy.

Podkreślić trzeba, ze Konwencję stosuje się do każdego dziecka, które miało miejsce stałego pobytu w jednym z objętych nią państw bezpośrednio przed naruszeniem praw do opieki. Nie obejmuje ona jednak dzieci, które osiągnęły wiek 16 lat.

W jakiej sytuacji uprowadzenie za granicę dziecka jest bezprawne?

Konwencja stanowi, że uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka będzie uznane za bezprawne, jeżeli:

• nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, w tym do decydowania o miejscu pobytu dziecka, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem, oraz
• w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Prawo do opieki nad dzieckiem może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa danego państwa.

Jak wygląda procedura dotycząca powrotu dziecka?

Konwencja przewiduje odpowiednią procedurę dotyczącą powrotu dziecka wywiezionego za granicę.

Wniosek

Stanowi ona, iż jakakolwiek osoba, instytucja lub inna organizacja utrzymująca, że dziecko zostało uprowadzone lub zatrzymane z naruszeniem prawa do opieki, może zwrócić się bądź do organu centralnego miejsca stałego pobytu dziecka, bądź organu centralnego każdego innego państwa, które jest objęte Konwencją Haską o pomoc w zapewnieniu powrotu dziecka. Organ centralny oznacza organ wyznaczony przez każde państwo, które jest stroną Konwencji w celu realizacji wynikających z niej obowiązków.

Odbywa się to na podstawie pisemnych wniosków – w języku polskim oraz języku urzędowym państwa, w którym dziecko obecnie przebywa. Mogą je złożyć zarówno osoby, które wiedzą, gdzie dokładnie jest przetrzymywane dziecko, jak i te, które nie mają o tym pojęcia, jednakże mają w tym zakresie uzasadnione przypuszczenia.

Wnioski składa się w Ministerstwie Sprawiedliwości, a ich wzór można pobrać z jego strony internetowej. Dodać trzeba, że postępowanie jest całkowicie bezpłatne.

Musisz pamiętać, że do złożonych wniosków należy załączyć:

• dokument, potwierdzający sprawowanie władzy rodzicielskiej, na przykład akt urodzenia dziecka, akt małżeństwa, lub orzeczenie sądowe w sprawie władzy rodzicielskiej,
• zdjęcie dziecka lub kopię dokumentu z datą urodzenia i zdjęciem dziecka, może to być na przykład paszport bądź legitymacja szkolna,
• dokument, który potwierdza, że dziecko na stałe mieszkało w Polsce lub innym państwie, w postaci na przykład zaświadczenia o nauce, dziennym pobycie w żłobku lub przedszkolu, leczeniu, lub zameldowaniu.

Wniosek, który został skutecznie wniesiony przekazywany jest niezwłocznie bezpośrednio do organu centralnego państwa, w którym dziecko przebywa.

Powrót dziecka

Jak stanowią przepisy Konwencji – jeżeli dziecko zostało bezprawnie uprowadzone, a w chwili wpłynięcia wniosku do władzy sądowej lub administracyjnej państwa w którym się ono znajduje upłynął okres krótszy niż jeden rok od dnia uprowadzenia lub zatrzymania, wówczas zainteresowana władza zarządza niezwłoczne wydanie małoletniego.

Władza taka powinna również zarządzić wydanie dziecka, nawet po upływie jednego roku, chyba że zostało ustalone, że przystosowało się ono już do swego nowego środowiska.

Władze każdego z państw mogą, przed zarządzeniem powrotu dziecka, żądać przedłożenia przez wnioskodawcę orzeczenia lub oświadczenia pochodzącego od władz państwa miejsca jego stałego pobytu, stwierdzającego, że uprowadzenie lub zatrzymanie było bezprawne, jeżeli może ono zostać w nim uzyskane. Organy centralne państw objętych Konwencją Haską są zobowiązane udzielić wnioskodawcy wszelkiej możliwej pomocy w uzyskaniu takiego orzeczenia lub oświadczenia.

Powinieneś wiedzieć, że o władze państwa, do którego został przekazany wniosek, powinny niezwłocznie podjąć działania mające na celu przeprowadzenie powrotu dziecka. Decyzja w tym przedmiocie powinna zostać podjęta w ciągu sześciu tygodni od daty wpłynięcia wniosku.

Odmowa wydania dziecka

W pewnych sytuacjach państwo, które stosuje przedmiotową Konwencję może odmówić wydania dziecka.

I tak, władza sądowa lub administracyjna państwa wezwanego do wydania dziecka nie jest obowiązana do zarządzenia takiego kroku, jeżeli osoba, instytucja lub organizacja sprzeciwiająca się wydaniu dziecka wykaże, że:

• osoba, instytucja lub organizacja opiekująca się dzieckiem faktycznie nie wykonywała prawa do opieki w czasie jego uprowadzenia lub zatrzymania albo zgodziła się lub później wyraziła zgodę na uprowadzenie lub zatrzymanie; lub
• istnieje poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia.

Władza danego kraju może również odmówić zarządzenia powrotu dziecka, jeżeli stwierdzi, że dziecko sprzeciwia się powrotowi oraz że osiągnęło ono wiek i stopień dojrzałości, przy którym właściwe jest uwzględnienie jego opinii.

Zaznaczyć również trzeba, że władza państwa wezwanego do wydania dziecka może zawiesić działanie lub oddalić wniosek o jego wydanie, jeżeli ma podstawy, by sądzić, że zostało ono zabrane do innego kraju.

Zapraszamy do kontaktu i skorzystania z naszych usług.